Tarih: 28.01.2009
Bilindiği üzere, Kısa çalışma Ödeneği 26.05.2008 tarih, 26887 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5763 sayılı “İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 18..maddesi” ile İş Kanunu kapsamından çıkarılmış, Ek-2 madde ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa eklenmiştir.Kısa çalışma ödemeği ile İlgili kurum ise Türkiye İş Kurumudur. 4587 sayılı iş kanununun 65 maddesine dayanılarak hazırlanan 31.03.2004 tarih, 25419 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneğine İlişkin Yönetmelik” 26.05.2008 tarihinde 5763 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırıldığından, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan 13.01.2009 tarih ve 27109 sayılı resmi gazetede yayınlanan yeni “Kısa Çalışma Ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmeliği” yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.
Yayınlanan yönetmeliğe göre kısa çalışma ödeneğinin yapılabilmesi için işyerinde ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkilemesi ve sarsması gerekmektedir..
Bu durumda en fazla üç ay süreyle; işyerinde uygulanan çalışma süresinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya en az dört hafta süreyle işyerindeki faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması. İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine olanak bulunmayan, dışsal etkilerden ileri gelen, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan deprem, yangın, su baskını, salgın hastalık, seferberlik ve benzeri zorlayıcı sebeplerin oluşması gerekmektedir. (Genel ekonomik kriz gerekçesi ile yapılan başvurular ile zorlayıcı sebeplerle bağdaşmadığı halde, nakit darlığı, ödeme güçlüğü, pazar daralması ve stok artışı gibi sebeplere dayalı olarak yapıldığı tespit edilen başvurular kurum tarafından ret edilecektir.
Genel ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılmasını talep eden işveren, İş-Kur’da ilgili birime, varsa işyerindeki toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya yazılı bildirimde bulunur. Genel ekonomik krizin veya zorlayıcı sebeplerin işyerine etkileri ile zorlayıcı sebebin ne olduğunu, İşyerinin unvanını, adresini, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikayı, Bakanlık bölge müdürlüğü ile sosyal güvenlik işyeri sicil numarasını, varsa iddiasını kanıtlayıcı somut belgeleri belirtmek zorundadır. Ayrıca İnceleme esnasında kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgiler, işveren tarafından kurumca belirlenen formatta hazırlanarak, manyetik ortamda kuruma ve yazılı olarak da bakanlık iş müfettişine teslim edilecektir.
İşçinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için kısa çalışmanın başladığı tarihte, 4447 sayılı Kanunun 50’nci maddesine göre çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması gerekmektedir. Kısa çalışma ödeneği günlük kısa çalışma ödeneğinin miktarı, işsizlik ödeneğinin miktarı kadardır. Bugünkü koşullarda işçilere ödenen Kısa Çalışma ödeneği tutarları asgari 255,00TL ile azami 510,00TL tutarındadır.
Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadar olup hak edilen işsizlik ödeneği süresini aşamaz. Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için verilir. Kısa çalışma ödeneği nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir veya temlik edilemez. Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silâhaltına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması halinde kısa çalışma ödeneği kesilir. Kısa çalışma ödeneğinin yapıldığı süre içerisinde ödenekten yararlanan işçiler için sigorta primi ödenmeyecektir.
Küresel krizin etkisiyle zor duruma giren ve İş kurumuna başvuran işveren sayısının 19.Ocak itibariyle 518 e ulaştığı bu sayının giderek artacağı ve bugünkü hesaplamalara göre yaklaşık 60.000 çalışanın yükünün devletin üstlenmesi söz konusudur. Çalışma Bakanlığının Kısa Çalışma Ödeneğinin ödenmesine ilişkin asgari ve azami süreleri 3 aydan 6 aya ve yapılacak ödeme tutarının yükseltilmesi konusunda çalışma yapması, ayrıca başvuruların daha kısa sürede tamamlanması için bürokratik işlemlerin azaltılması, İş Müfettişlerinin iş yükü ve genel ekonomik kriz nedeniyle kapanan işyeri sayısının 47.000 ulaştığı dikkate alınarak işverenlerin başvuru işlemlerinin daha hızlı sonuçlandırılması için Yeminli Mali Müşavirler-S.M.Mali Müşavirler tarafından da “Kısa Çalışma Ödeneği Başvurusu Uygunluk Tespit Raporu” düzenlenmesine olanak tanıyan yönetmelik değişikliğinin yapılmasının yararlı olacağı kanısındayım.
KAYNAKÇA :
1-4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu
2-Kısa Çalışma Ödeneği Yönetmelik.(13.01.2009-25419 R.Gazete)
